Litríocht na Gaeilge

Nuair a bunaíodh Conradh na Gaeilge ag deireadh an 19ú haois, ceann de na príomhaidhmeanna bhí aige ná tús a chur le litríocht nua sa Ghaeilge. Ní beag an obair san. Ní raibh aon chaighdeán litrithe ná gramadaí ag an teanga san am agus bhí an chuid is mó de na cainteoirí dúchais gan léamh ná scríobh na Gaeilge cé go raibh siad oilte i dtraidisiún béil a bhí an-saibhir. Chomh maith leis sin bhí na cineálacha litríochta a tháinig chun cinn i dteangacha eile na hEorpa ón 18ú haois ar aghaidh, mar shampla an t-úrscéal, in easnamh sa Ghaeilge.

Cuireadh tús freisin le traidisiúna drámaíochta sa Ghaeilge. Dubhghlás de hÍde a scríobh Casadh an tSúgáin, an chéad dráma Gaeilge a léiríodh den chéad uair in Amharchlann an Gaiety i mBaile Átha Cliath i 1901. Nuair a bunaíodh an stát tugadh tacaíocht oifigiúil do fhoilsitheoireacht sa Ghaeilge. Bunaíodh An Gúm, foilsitheoir oifigiúil an Stáit. D'aistrigh An Gúm cuid mhaith de chlasaicí an Bhéarla agus na hEorpa go Gaeilge.

Foilsíodh gach cineál litríochta i nGaeilge sna triochaidí is sna daichidí, litríocht seánra, gearrscéalta, filíocht, drámaí aonghnímh agus thar aon rud eile, dírbheathaisnéisí. Baineann na cinn is cáiliúla díobh san leis na Blascaoid: An tOileánach le Tomás Ó Criomhthainn; Machnamh Seanmhná le Peig Sayers; agus Fiche Bliain ag Fás le Muiris Ó Súilleabháin.

Ba í an fhilíocht an fhoirm liteartha ba thábhachtaí sa ré iarchogaidh. Airítear trí mhórfhile ar an nglún sin, Máirtín Ó Direáin, Seán Ó Ríordáin agus Máire Mhac an tSaoi. An Ríordánach an duine ba ghaire ó thaobh meitifisice de dá chomhfhilí Eorpacha.