Tomás Mac Domhnaill

1885 – 1938

Rugadh i gCo. Mhaigh Eó, i ndeire na bliana 1885. Bhí an Ghaeilge aige ó dhúchais. Níl móran eolais faoí na óige. Múinteóir Gaeilge a bhí ann, ach chuaigh sé le leigheas ina dhiaidh. Chuir sé aithne ar Mhicheál Breathnach sa gColaiste i dTuar Mhic Éadaigh, agus scríobh sé cuntas ar shaol an Bhreathnaigh, a foilsíodh sa mbliain 1913. Bhíodh sé ina mholtóir ag feiseanna, agus ba ceoltóir a bhí ann féin. Bhí aistí leis i gcló san gClaidheamh Solais, An Macaomh, agus An Barr Buadh. Scríobh sé drámaí, agus rinne sé aistriúcháin. D'fhoilsigh sé Leabhar ar Áireamh. Bhí sé ina oide i scoil Éanna, agus bhí sé ina Ollamh Cúnta i gColáiste an Spidéil. Theagasc sé i gColáiste Laigheann. Bhí sé an Ghníomhach i gConradh na Gaeilge, agus bhí ina bhall de'n Choiste Gnó.

Thart ar seacht mbliana fichead a bhí sé nuair a bhain áit amach i gColáiste na Máinlianna. Cháilígh sé sa mbliain 1917. Bhunaigh teach banaltrais in Áth Luain. Fuair sé bás tobann agus gan é ach trí bliana le cois an leathchéid. Ta sé curtha i nGráinseach an Déin.